خانوادهی مارمولکان اژدها Agamidae، خانوادهای از زیرراستهی مارمولکسانیان، از راستهی پولکداران و از ردهی خزندگان هستند. در این نوشته که به بخش هفتم خانوادهی مارمولکان اژدها میپردازد با ۲۹ گونه (از ۲۶۰ گونه) آشنا میشویم.
دنبالهی زیرخانوادهی اژدهاچههای جنوب شرق Draconinae
سردهی مارمولکهای جنگلی شرقی Calotes
نام: مارمولک کاکل آبی ویتنامی Vietnamese Blue Crested Lizard
نام علمی: Calotes bachae
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر و باغهای روستایی جنوب کشور ویتنام و شرق کشور کامبوج در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۹/۷ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Matt Summerville
نام: مارمولک سبز جنگلی معمولی Common green forest lizard
نام علمی: Calotes calotes
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها، کلانکشتزارها، باغهای روستایی، منطقههای شهری و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری رشتهکوه گهات غربی و رشتهکوه تپههای شواروی در ایالتهای تامیل نادو، کرالا و کرناتکه در جنوب کشور هند و کشور جزیرهای سریلانکا در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۵۰ تا ۶۵ سانتیمتر، دُم سه چهارم درازای بدن
نگاره: Charles J. Sharp
نام: مارمولک لبنگارین Painted-lipped lizard
نام علمی: Calotes ceylonensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و باغهای روستایی کشور جزیرهای سریلانکا در جنوب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸/۲ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Ravi Muthukrishna
نام: مارمولک باغجنگلی Forest garden lizard
نام علمی: Calotes emma
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل، جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای معتدل و درختچهزارهای نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری شمال شرقی کشور هند، جنوب چین و کشورهای بنگلادش، کامبوج، لائوس، میانمار، تایلند، ویتنام و مالزی در شبهجزیرهی مالزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۷/۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۰/۵ سانتیمتر
نگاره: Angus McNab
نام: مارمولک سوتزن Whistling lizard
نام علمی: Calotes liolepis
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، کلانکشتزارها و باغهای روستایی کشور جزیرهای سریلانکا در جنوب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۷/۹ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Gaminivijithsamarakoon
نام: هاردویک خونآشام (آگامای سنگی کوتوله) Hardwicke's bloodsucker
نام علمی: Calotes minor
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، بیابانهای داغ و چراگاههای شرق کشور هند و جنوب شرقی پاکستان در جنوب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۶ سانتیمتر، دُم به درازای ۴ سانتیمتر
نگاره: Vijay Kumar Yadav
نام: مارمولک کاکل آبی Blue crested lizard
نام علمی: Calotes mystaceus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل، جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای معتدل، درختچهزارهای نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی)، کلانکشتزارها، باغهای روستایی و منطقههای شهری شمال شرقی کشور هند، استان یوننان در جنوب چین و کشورهای کامبوج، لائوس، میانمار، تایلند و ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۹/۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۸/۵ سانتیمتر
نگاره: Arne Wuensche
نام: مارمولک باغی شرقی Oriental garden lizard
نام علمی: Calotes versicolor
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، کلانکشتزارها، باغهای روستایی، منطقههای شهری و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری جنوب شرقی ایران، شرق افغانستان، پاکستان، هند، نپال، بوتان، سریلانکا، مالدیو، بنگلادش، جنوب چین، هنگ کنگ، ماکائو، کامبوج، لائوس، میانمار، تایلند، ویتنام، سنگاپور و مالزی در شبهجزیرهی مالزی در جنوب و جنوب شرقی قارهی آسیا (مارمولک باغی شرقی به کشورهای اندونزی، برونئی، کنیا، موریس، عمان و سیشل، جزیرهی رئونیون (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) و ایالت فلوریدای کشور آمریکا نیز برده شده و جانور بومی این سرزمینها بهشمار نمیرود.)
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۷ سانتیمتر
نگاره: -
سردهی مارمولکهای پرنده Draco
نام: اژدهای پرندهی سنگاپور Singapore flying dragon
نام علمی: Draco abbreviatus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشور سنگاپور و کشور مالزی در شبهجزیرهی مالزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: -
نگاره: Rushen
نام: اژدهای پرندهی بلانفورد Blanford's flying dragon
نام علمی: Draco blanfordii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای تایلند، میانمار، مالزی در شبهجزیرهی مالزی و استان یوننان در جنوب چین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۲ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۳ سانتیمتر
نگاره: Chris Hay
نام: اژدهای پرندهی بوشما Boschma's Flying Dragon
نام علمی: Draco boschmai
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، گرمدشتهای خشک، کلانکشتزارها و باغهای روستایی جزیرههای ادونارا، فلورس، کومودو، لومبوک، رینکا، سومبا، سامباوا و سولاوسی وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۹ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Tan TS
نام: اژدهای پرندهی بارتلت Bartlett's Flying Dragon
نام علمی: Draco cornutus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای برونئی، اندونزی و مالزی در جزیرهی بورنئو در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸/۵ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Chien Lee
نام: مارمولک پرندهی گونتر Gunther's flying lizard
نام علمی: Draco guentheri
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، کلانکشتزارها و باغهای روستایی جزیرههای باسیلان، بونگائو، جولو، میندانائو، سانگا، سیاسی و سیمونول وابسته به کشور فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۹/۷ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Patrick Randall
نام: مارمولک پرندهی هندی Indian flying lizard
نام علمی: Draco dussumieri
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و کلانکشتزارهای رشتهکوه گهات غربی در جنوب و جنوب غربی کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۷ تا ۹ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۰ تا ۱۳ سانتیمتر
نگاره: Jérémy Jalabert
نام: مارمولک پرندهی تیره Dusky gliding lizard
نام علمی: Draco formosus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری جنوب کشور تایلند و کشور مالزی در شبهجزیرهی مالزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۱/۴ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: -
نام: مارمولک پرندهی هندوچینی Indochinese flying lizard
نام علمی: Draco indochinensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری شرق و جنوب شرقی کشور کامبوج و جنوب ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۰/۸ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Eduard Galoyan
نام: اژدهای پرندهی خالدار Spotted flying dragon
نام علمی: Draco maculatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دارای پوشش گیاهی مانگرو نیمهگرمسیری یا گرمسیری بالاتر از تراز کشندی، جنگلهای باتلاقی نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، کلانکشتزارها و باغهای روستایی شمال شرقی کشور هند، جنوب چین و کشورهای بنگلادش، کامبوج، لائوس، میانمار، تایلند، ویتنام و مالزی در شبهجزیرهی مالزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸/۲ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۱/۵ سانتیمتر
نگاره: Cowyeow
نام: مارمولک پرندهی خالسفید White-spotted flying lizard
نام علمی: Draco ornatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و کلانکشتزارهای جزیرههای بوهول، دیناگات، لیته، میندانائو و سامار وابسته به کشور فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: -
نگاره: Patrick Randall
نام: اژدهای پرندهی پنجخط Five-lined flying dragon
نام علمی: Draco quinquefasciatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای باتلاقی نیمهگرمسیری یا گرمسیری و کلانکشتزارهای کشورهای سنگاپور، برونئی، مالزی، اندونزی و جنوب تایلند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۰/۶ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: YoyoFreelance
نام: -
نام علمی: Draco reticulatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، کلانکشتزارها و باغهای روستایی جزیرههای بوهول، لیته و سامار وابسته به کشور فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۹/۱ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Naturgucker.de
نام: مارمولک پرندهی خطدار سولاوسی Sulawesi lined gliding lizard
نام علمی: Draco spilonotus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و کلانکشتزارهای جنوب جزیرهی سولاوسی وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: -
نگاره: Ramón Muñoz
نام: اژدهای پرندهی فیلیپین Philippine flying dragon
نام علمی: Draco spilopterus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، کلانکشتزارها و باغهای روستایی کشور فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۹/۶ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Aaron Griffing
نام: اژدهای پرندهی تای Thai flying dragon
نام علمی: Draco taeniopterus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و کلانکشتزارهای کشورهای میانمار، تایلند، کامبوج و مالزی در شبهجزیرهی مالزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۷/۸ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Thor Hakonsen
نام: اژدهای پرندهی تیمور Timor flying dragon
نام علمی: Draco timoriensis
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و کلانکشتزارهای کشورهای اندونزی و تیمور شرقی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۹/۳ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Heinrich Kaiser
نام: اژدهای پرندهی معمولی Common flying dragon
نام علمی: Draco volans
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و منطقههای شهری جزیرههای جاوه و بالی وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸/۱ سانتیمتر برای نرها و ۸ سانتیمتر برای مادهها، دُم به درازای ۱۱/۴ سانتیمتر برای نرها و ۱۳/۲ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Jasmine Vink
(آشنایی بیشتر با اژدهای پرندهی معمولی)
نام: اژدهای پرندهی بزرگ Great flying dragon
نام علمی: Draco maximus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای باتلاقی نیمهگرمسیری یا گرمسیری و رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) در کشورهای برونئی، مالزی، اندونزی و جنوب تایلند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۴/۵ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Steven Wong
نام: مارمولک پرندهی ریشسیاه Black-bearded gliding lizard
نام علمی: Draco melanopogon
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، کلانکشتزارها و باغهای روستایی کشورهای سنگاپور، برونئی، مالزی، اندونزی و جنوب تایلند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۹/۳ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Steven Wong
نام: مارمولک پرندهی معمولی Common gliding lizard
نام علمی: Draco sumatranus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای باتلاقی نیمهگرمسیری یا گرمسیری، تلماسههای شنی کرانهای، کلانکشتزارها و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای سنگاپور، برونئی، مالزی، اندونزی و جنوب تایلند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸/۵ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: CW Gan
سردهی آگاماهای درختی سوماترایی Dendragama
نام: آگامای درختی بولانژه Boulenger's tree agama
نام علمی: Dendragama boulengeri
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری جزیرهی سوماترا وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۷/۳ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۶ سانتیمتر
نگاره: Kurt (Orionmystery) G
گونههای خانوادهی مارمولکان اژدها (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم) - (بخش پنجم) - (بخش ششم) - (بخش هفتم) - (بخش هشتم) - (بخش نهم)
بنمایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین