نام: سرچکشی Hamerkop
نام علمی: Scopus umbretta
فرمان‌رو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پرندگان
راسته: پلیکان‌سانان
زیرراسته: پلیکان‌سانیان
خانواده: سرچکشیان
سرده: سرچکشی‌ها
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
پیدایش: دوره‌ی پریابونین (۳۷/۲ تا ۳۳/۹ میلیون سال پیش)
زیستگاه: سبزه‌زارهای تندابی یا نمناک موسمی نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرنده‌ی آبشارها)، دریاچه‌های آب شیرین همیشگی، استخرها و مرداب‌های آب شیرین موسمی و دوره‌ای، منطقه‌های ذخیره‌سازی آب، آبگیرها، و جوی‌ها، آبراهه‌های زهکشی و کانال‌های زیر صحرای بزرگ آفریقا، کشور ماداگاسکار و جنوب غربی شبه‌جزیره‌ی عربستان
زندگانی: ۱۰ تا ۲۰ سال
سن بلوغ: ۲ سالگی
زادآوری: تخم‌گذار، ۳ تا ۷ تخم، با ۳۰ روز زمان ماندن در تخم
خوراک: شکار دوزیستان و لارو آنان به‌ویژه قورباغه‌های پنجه‌دار (سرده‌ای از خانواده‌ی قورباغه‌های بی‌زبان)، ماهیان همچون گربه‌ماهی‌های نفس‌کش (سرده‌ای از خانواده‌ی گربه‌ماهیان نفس‌کش)، زردپریان (زیرخانواده‌ای از خانواده‌ی کپورماهیان) و تیلاپیاها (سرده‌ای از خانواده‌ی سیکلیدها)، همچنین میگوها، حشرات و جوندگان
شکارگران: آدمی (تخم‌ها و جوجه‌ها: مارمولک‌ها و بزمجه‌ایان)
رنگ: قهوه‌ای، دارای دُمی با نوارهای قهوه‌ای تیره و پاهایی سیاه
اندازه: وزن ۴۳۰ تا ۴۷۰ گرم، بدن به بلندای ۵۶ سانتی‌متر، بازه‌ی میان دو سر بال‌ها ۹۰ تا ۹۴ سانتی‌متر
درباره‌ی جانور: سرچکشی تنها گونه‌ی به‌جا مانده از خانواده‌ی سرچکشیان Scopidae است. تاکنون ۱ گونه از خانواده‌ی سرچکشیان نابود شده و از میان رفته است. سرچکشی پرنده‌ای آبزی، روزگرد و تک‌همسر است و به شیوه‌ی جفتی و همراه با جفت خود زندگی می‌کند. آنان در بیرون از زمان زادآوری در دسته‌هایی با ۸ تا ۱۰ و گاهی ۵۰ سرچکشی دیده می‌شوند. این پرندگان سری چکش‌مانند و تاجی در پشت سر دارند. همچنین آنان نوکی به درازای ۸ تا ۸/۵ سانتی‌متر دارند که در پایان کمی قلاب‌مانند است. سرچکشی‌ها دارای گردنی کوتاه، دُمی کوتاه و بال‌هایی بزرگ و پهن با پرهایی سر گِرد هستند. همچنین آنان دارای پاهایی بلند، انگشتانی دراز و پنجه‌هایی کوتاه، نوک‌تیز و خمیده هستند.
سرچکشی‌ها می‌توانند آشیانه‌هایی بزرگ و غارمانند به پهنای ۱۵۰ سانتی‌متر و وزن ۲۵ کیلوگرم بسازند. ساخت این آشیانه‌ها ۱۰ تا ۱۴ هفته زمان می‌برد و کم‌وبیش به ۸۰۰۰ تکه چوب یا دسته‌ی گیاه نیاز است. جفت‌های سرچکشی همیشه سرگرم ساخت آشیانه هستند. آنان چه در زمان جفت‌گیری باشند و چه نباشند، سالانه ۳ تا ۵ آشیانه می‌سازند. گاهی جغد انبار و بوف‌ها (از خانواده‌ی جغدان راستین) جفت‌های سرچکشی را بیرون کرده و آشیانه‌ی آنان را از آن خود می‌کنند، ولی هنگامی که آشیانه را واگذاشته و رها می‌کنند، جفت‌های سرچکشی دوباره بازمی‌گردند. آشیانه‌ی رها شده‌ی این پرندگان به‌جز جغدها، خانه‌ی بسیاری از جانوران همچون گنجشک‌سانان، شاهینان، کبوتران، لک‌لک سیاه، غاز مصری، مرغابی نوک‌برآمده و مرغابی نوک‌تاج (از خانواده‌ی مرغابیان)، زنبور عسل اروپایی، مشکین‌گربه‌ها (سرده‌ای از خانواده‌ی گربه‌زبادان)، خدنگان، بزمجه‌ایان و مارهاست.
بن‌مایگان: wikipedia
نگاره: Oleg Nabrovenkov - Dave Hollender
گردآوری: فرتورچین
